Kalp yetersizliği demek, kalbin o an kimsenin vücudunun ihtiyacını karşılayamaz hale gelmesi demektir. Yeni bir otomobil çok süratli gidebilirken, aradan yıllar geçince aynı otomobil ilk yıllardaki süratini gösteremez. Motoru eskimiştir ve yetersiz hâle gelmiştir. İnsan kalbide böyledir. Tüm yaşantımızı sağlayan kalp, çeşitli nedenlerden dolayı zamanla yetersiz hâle düşebilir.
Kalp yetersizliği kısımda (yukarıda) gördüğümüz gibi, kalp bizzat kendisinin veya damarlardaki çeşitli rahatsızlıklar sonucunda yetmez hâle gelebilir. Yetmezlik, genellikle kalp kapaklarının tam kapanmamasından, biraz da kalbin bizzat kendisinin hastalanması gibi çeşitli nedenlerin birleşmesi sonucunda olur.
Kalp yetersizliği, en fazla kalbin sol tarafındaki yetersizlik nedeniyle olur. Sol taraftaki yetersizlik, akciğerlerde dolaşımı yavaşlatır; öksürük ve kan tükürmeye neden olur. Hasta dinlenirken dahi nefes almada zorluk çeker. Göğüste bir baskı hissi varmış gibi olur. Yatınca nefes alma daha da zorlaşır. Bu nedenle hasta, çok yüksek yastıkta, oturuyormuş gibi yatar. Bu durumda dinlendirici bir uyku uyuyamaz. Bu hâle gelen hastada akciğer ödemi ve kalpten ileri gelen astım ortaya çıkar.
Kalp yetersizliği kalbin sağ yanındaki, pis kan dolaşımını aksatır. Bunun sonucunda, akciğer şişer ve ağrır, ayrıca idrar miktarı azalır. Önceleri ödemin farkına varılmaz. Fakat hastanın kilosu artar ve daha sonra ödem, görülür hâle gelir. Genellikle öğle üzerleri vücutta şişmeler olur. Bir süre sonra bu şişmeler geçmez ve vücut tam şişmiş olarak kalır. Zamanla boyundaki ana toplardamarlar şişer ve uzaktan görülürler.
Bu belirtiler yanında kalbin atış adedi ve vuruşu artar, kalp daha kuvvetli vurmaya başlar.
Genellikle kalp yetersizliği, sadece kalbin kendisinin hastalanmasından olmaz. Akciğer rahatsızlıkları ve tansiyon düşüklüğü nedeniylede kalp yetmezliği olabilir. Ayrıca eklem romatizması, tifo, difteri ve sürekli grip de dolaşım yetmezliğine neden olabilir. Bunlardan başka gaz zehirlenmeleri, arsenik ve civa zehirlenmeleri ve bazı salgı bezleri hastalıkları (tiroid gibi) ile B1 vitamini eksikliği de kalp ve dolaşım yetersizliğine neden olabilir.
Kalp Yetersizliğine Öneriler
– Bir kimsede herhangi bir kalp rahatsızlığı tespit edildiğinde gerekli tedavisi tam olarak yaptırılmalıdır. Hastalığın ilerlemesine meydan verilmemelidir.
– Hastanın bundan sonraki yaşamı ve çalışma düzeni kalbi yormayacak ve mevcut gücünü aşmayacak şekilde düzenlenmelidir. Yalnız şuda unutulmamalıdır ki, kalp hastasıyım diye her şeyden kendini çekmekte yanlış olur. O zaman hasta bedenen ve ruhen çöker.
Yalnız ağır kalp hastası olan kadınlar hamile kalmakla hayatı ile oynamış olabilirler. Hafif hastalar, bazen 1 çocuk yapabilir, ama 2. veya 3. çocuğu yapmamalıdırlar. Ağır kalp hastalarına evlenme de önerilmez.
– Hastalığın oluş nedenleri ortadan kaldırılmalıdır. Bilhassa bademcik ve çürük diş gibi rahatsızlıklara yol açan mikrop yuvaları yok edilmelidir.
– Dengeli beslenmeye dikkat edilmelidir. Ayrıca kanı ve tüm vücudu dezenfekte eden tarçın, karanfil, karabiber, zencefil, kekik, sarımsak ve limon gibi baharatlar, sofradan eksik edilmemelidir.
– Yemeklerde tuz çok azaltılmalı, fazla tuz ihtiva eden yiyecekler yenilmemelidir.
– Kalp kuvvetlendirici tabii ve sun’i her nevi şey alınmamalıdır. Bu konuda doktorunuzun önereceği miktarda ve çeşitte şeyler alınabilir.
– Kalp yetmezliği krizinde, yatakta veya rahat bir oda da oturarak dinlenilmelidir. Kriz zamanı mevcut dolaşım, sadece dinlenmekte olan vücudun ihtiyacına yeterli olabilir. Her nevi bedeni ve ruhi ek çalışmaya yetmez.
– Digitalinden başka hasta, idrar söktürücü, kan durultucu ve sinirleri rahatlatıcı ilaçlar da (tabii veya sun’i) almalıdır, böylece kalbin işi kolaylaştırılır.
– Dikkat edilecek bir hususda, idrar söktürücü ilaç ve çayları aşırı miktarda ve uzun süre almamaktır. Aksi halde vücutta mineral dengesi bozulur; kalp ve kaslar bundan zarar görür. İdrar söktürücü ilaçların bazıları böbreklere de zarar verebilir ve idrarda albümin çıkmasına neden olur. Aşırı idrar söktürücü ilaç almak zorunda olanlar, zaman zaman idrar muayenesi yaptırmalıdırlar.
– Kan durultucular: Tüm kalp rahatsızlıklarının tedavisinde, kan durultucu ilaçlar başta gelir. Kanı durultmaktan maksat, hem kalp yorulmadan pompalama işlemini yapabilir ve hem de dolaşımı yavaşlamış kan içerisinde ufacık pıhtıcıkların meydana gelmesi ve ince damarları tıkaması önlenir.
Damar tıkanmaları, daha çok ayak ve bacaklar ile kalbin kulakçık ve karıncıklarında olur. Buralarda, kanın dolaşımı yavaşlayınca kan hemen katılaşır. Kalp yetersizliğinde en büyük tehlike budur. Bundan dolayı kalp yetersiz veya hasta diye aşırı hareketsiz kalma ve yatma, kan dolaşımını daha da yavaşlatır ve kan, vücudun orasında burasında ve bilhassa ayaklarda ve kalpde hemen pıhtılaşır.
Bu nedenlerle doktorlar kalp yetersizliği çeken hastalara (mide ülseri veya rahim kanaması gibi bir rahatsızlığı yoksa) kan durultucu ilaçları mutlaka verir. Kan durultucu ilaçlar, belirli bir miktarda verilir ve kan zaman zaman muayene edilerek katılaşma durumu tetkik edilir. Kan durultucular gelişi güzel kullanılamaz.
Kan durultucu ilaçlar bazı arızalara neden olabilir. İdrarda kan çıkabilir, burun kanaması, deri altında kan toplanması ve barsaklarda kanama olabilir. Bu gibi kanamalarda hastaya hemen K1 vitamini iğnesi yapılmalıdır.
Kalp yetersizliği çeken hastada varis varsa, bacaklarda lastik band sararak damarların şişmesi ve kanın oralarda kalması önlenmelidir.
